Daar neemt ze vrijdag, na zes jaar, afscheid als voorzitter van de Europese Liberalen en Democraten, de derde politieke formatie in de EU. Ze geeft de scepter door op een bijzonder moeilijk moment voor Europa.
Wacht ons een een catastrofe?
‘Met de munt zelf is niets aan de hand. Het probleem zijn onze financiën, de financiële sector en de markten. Wat mij als goede liberaal meer en meer begint te ergeren, is dat men doet alsof de markten hoogstaande morele wezens zijn, die slechts één bekommernis hebben, namelijk begrotingsdicipline, terwijl de speculanten er vooral op uit zijn om in een zo kort mogelijke tijd een zo groot mogelijke winst te boeken.’
‘Dat gedrag moet aan banden worden gelegd. We moeten een mechanisme opzetten waarbij, indien nodig, zodanig veel middelen kunnen worden gemobiliseerd dat de speculanten daar niet meer tegenop kunnen.’
De rol van de Europese Centrale Bank moet dus worden uitgebreid?
‘De hoofdtaak van de ECB mag er niet in bestaan inflatie te voorkomen. Prijzenstabiliteit is belangrijk, maar men moet de bank ook de middelen geven om de crisis te bestrijden. Ik begrijp de bekommernis van de Duitsers die willen voorkomen dat de ECB een ongecontroleerde geldpers wordt, maar de slagkracht van de bank moet groot genoeg zijn. Men zou haar een mandaat moeten geven dat meer gelijkt op dat van de Amerikaanse Federal Reserve.’
Bespaart Europa zich niet kapot? Moeten we de koopkracht niet stimuleren en meer investeren?
‘De situatie in de lidstaten verschilt zo sterk, dat één maatregel niet voor alle landen kan gelden. Voor Griekenland mag men bijvoorbeeld geen medicijn toedienen dat zo sterk is dat de patiënt sterft. Men mag ook geen dingen opleggen die tegen het gezond verstand ingaan. Als men Griekenland nu dwingt om binnen de kortste keren alles te privatiseren wat geprivatiseerd kan worden, dan zal dat tegen dumpingprijzen gebeuren. Dat is niet verstandig. Men moet de hand aan de Griekse pols houden, maar hen toch ruimte laten.’
Nu laat men Griekenland te weinig ruimte?
‘Men laat hen geen enkele ruimte. Er zit daar een calvinistische strengheid in: de Grieken moeten boeten want ze hebben lichtzinnig gehandeld. Dat biedt misschien een soort morele genoegdoening, maar het moet economisch zin hebben en men mag de Grieken hun waardigheid en toekomstperspectief niet ontnemen.’
Er komt een scheiding in Europa, zoals door die ‘Triple-A meetings’.
‘Die aparte vergaderingen van sterke eurolanden als Duitsland, Nederland en Finland, dat is de arrogantie ten top.Ik denk dat de scheidingslijn te maken heeft met het moment waarop de verschillende landen door de crisis zijn geworsteld. Ze zijn allemaal door die fase gemoeten, alleen is dat in Zweden en Finland veel eerder gebeurd, namelijk begin jaren negentig. Ik zou dus zeggen: heb iets meer mededogen.’
‘Ik zou er ook willen op wijzen dat bepaalde buurlanden kampen met samenlevingsproblemen, die misschien niet terug te brengen zijn tot de financiële toestand, maar toch bewijzen dat het daar niet allemaal perfect is. Kijk naar Nederland en Duitsland, naar de armoede en het zinloos geweld daar. Er is dus geen reden tot arrogantie of misplaatste triomf.’
De liberaal Olli Rehn kreeg in de EU-Commissie meer macht om landen die niet genoeg besparen, te beboeten. Dat verzwakt de socialistische commissarissen.
‘De socialisten komen in dit hele debat hoegenaamd niet aan bod, niet omdat ze uitgesloten worden, maar omdat ze de grootste moeite hebben om met duurzame, beloftevolle alternatieven voor de dag te komen. Rehn is geen donkerblauwe karikatuur. Hij is eerlijk en fair. Als de socialisten daar niets kunnen tegenover stellen, is dat hun probleem.’
Waarvoor staat een Europese liberaal volgens u vandaag?
‘Voor een open, vrije samenleving waarin mensen kunnen bouwen aan de eigen levensloop, zonder anderen te schaden. Sommigen zijn van ons zijn meer aanhanger van Friedrich von Hayek en Milton Friedman dan ikzelf. Anderen hebben Keynes herontdekt. Maar niemand van ons laat zich herleiden tot een economisch receptenboekje. Voor ons is economie een middel en geen doel. Vandaar dat ik blij was te zien dat de Leuvense professor Paul de Grauwe ook niet langer een aanbidder is van de markten.’
U zet de liberalen in uw afscheidsrede af tegen de conservatieven.
‘Conservatieven zijn niet geneigd om a priori te wedden op de goedheid van de mensen. Zij zullen eerder wedden op de zwakheid van de mens, van het vlees.’